Hội nhập quốc tế về khoa học và công nghệ
tạo ra nghiều cơ hội cho phát triển khoa học và công nghệ nói chung và đối với
chuyên ngành Y tế công cộng (YTCC) ở Việt nam nói riêng.
Hội nhập quốc tế về khoa học và công nghệ nói chung và hội
nhập quốc tế về nghiên cứu khoa
học trong lĩnh vực y tế công cộng nói riêng không chỉ giúp
chúng ta tiếp thu các tri thức mới, áp dụng có hiệu quả thành tựu khoa
học và công nghệ từ các nước trên thế giới mà còn tăng cường quảng bá hình
ảnh đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế và từng bước nâng
cao vị thế về khoa học và công nghệ của Việt Nam trên thế giới. Hội nhập quốc
tế đòi hỏi các các công trình nghiên cứu, đặc là các nghiên cứu trong lĩnh vực
YTCC, cần được phát triển lên một tầm cao mới.
Hội
nhập quốc tế về khoa học và công nghệ tạo ra nghiều cơ hội cho
phát triển khoa học và công nghệ nói chung và đối với chuyên ngành Y tế công
cộng (YTCC) ở Việt nam nói riêng. YTCC là khoa học và nghệ thuật phòng bệnh,
kéo dài tuổi thọ và tăng cường sức khỏe thông qua những nỗ lực có tổ chức của
toàn xã hội và có phạm vi ảnh hưởng rộng. Các giải pháp YTCC có thể được áp
dụng ở mức độ vùng, khu vực hay phạm vi toàn cầu. Trong bối cảnh chăm sóc sức
khỏe hay phòng chống bệnh không còn là vấn đề riêng của từng quốc gia mà ngày
càng được coi là mối quan tâm của toàn cầu thì các giải pháp YTCC chính là chìa
khóa để giúp chúng ta thành công. Nghiên cứu YTCC có nhiệm vụ tạo ra bằng chứng
khoa học về các vấn đề sức khỏe, các yếu tố ảnh hưởng sức khỏe và các giải phát
can thiệp có hiệu quả và hiệu suất đối với với các vấn đề sức khỏe ở phạm vi
toàn cầu. Tất cả các quốc gia có thể vừa học tập các quốc gia khác, đồng thời
chia sẻ các thông tin kinh nghiệm của họ về các vấn đề sức khỏe toàn cầu.
Hội
nhập quốc tế đòi hỏi các các công trình nghiên cứu, đặc là các nghiên cứu trong
lĩnh vực YTCC, cần được phát triển lên một tầm cao mới. Các nghiên cứu YTCC cần
đặt trọng tâm vào việc xác định và giải quyết các vấn đề sức khỏe toàn
cầu (các vấn đề sức khỏe được quan tâm bởi nhiều quốc gia trên thế
giới như các bệnh mạnh tính không lây nhiễm (ung thư, tiều đường, các huyết áp,
bệnh phổi tắc nghẽ mạn tính..) các bệnh lây mới nổi (như các hội chứng gây ra
bởi virus H5N1, H1N1, Zika) hoặc tái xuất hiện (sốt xuất huyết,
tả…). Bên cạnh đó các vấn đề của hệ thống y tế như mô hình tổ chức hệ thống y
tế, mô hình tài chính y tế, bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân, mục tiêu phát
triển bệnh vững (SDG), các yếu ảnh hưởng đến sức khỏe… cũng là các vấn đề được
cần được quan tâm nghiên cứu.
Trong
thời kỳ hội nhập quốc tế, các nghiên cứu về YTCC sẽ không còn chỉ là các nghiên
cứu cắt ngang dựa trên các cuộc điều tra cộng đồng truyền thống với công cụ
nghiên cứu là các bảng hỏi “nhàm chán”. Chúng ta cần hướng tới các nghiên cứu
có sử dụng các thiết kế nâng cao như các nghiên cứu theo dõi
dọc, các nghiên cứu can thiệp, các nghiên cứu triển khai, các nghiên cứu kinh
tế y tế và thậm chí là cần có các nghiên cứu có sự tham gia đồng thời của các
chuyên ngành nghiên cứu như nghiên cứu cộng đồng, nghiên cứu lâm sàng và các
nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Ở các quốc gia tiên tiến trên thế giới như
Hoa Kỳ, Anh, Thụy điển, Thụy Sỹ… các nhà khoa học thường triển khai các nghiên
cứu có sự kết hợp nhiều chuyên ngành nghiên cứu (đặc biệt là phối hợp giữa nghiên
cứu cộng đồng và nghiên cứu trong phòng thì nghiệm) để có thể vừa tìm ra các
nguyên nhân về mặt sinh học của các vấn đề sức khỏe và vừa xác định được các
yếu tố kinh tế xã hội có ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của
cộng đồng. Bên cạnh đó, việc tận dụng triệt để các bằng chứng khoa học và các
số liệu sẵn có thông qua các nghiên cứu tổng quan, đặc biệt là tổng quan hệ
thống (systematic review) và các phân tích gộp (meta analysis), để tạo ra các
bằng chứng khoa học có giá trị cao, có thể làm căn cứ tin cậy cho các can thiệp
cũng đang là xu hướng nghiên cứu hiện đại và cần được phát triển tại Việt Nam.
Để
có thể có được các nghiên cứu với các thiết kế nâng cao kể trên, các nghiên cứu
viên thuộc lĩnh vực YTCC tại Việt nam cần được đào tạo, cập nhật kiến thức và
kỹ năng mới. Việc triển khai các nghiên cứu có thiết kế nghiên cứu nâng cáo
cũng đồi hỏi có thêm các nguồn lực tài chính, trang thiết bị và công nghệ hiện
đại…
Theo
quy định quốc tế, các nghiên cứu khoa học thuộc lĩnh vực y sinh học cần Tuân
thủ triệt để nguyên tác đạo đức nghiên cứu. Các nghiên cứu YTCC tại Việt
Nam cần đảm bảo 3 nguyên tắc đạo đức cơ bản, gồm 1) Tôn trọng: tôn trọng quyền
cá nhân, bao gồm quyền tự lựa chọn của đối tượng tham gia nghiên cứu và bảo vệ
những đối tượng không có khả năng tự quyết; 2) Hướng thiện: thực hiện nghiên
cứu là làm điều tốt, tránh điều có hại; lợi ích dự kiến phải vượt xa các nguy
cơ tiềm ẩn; và 3) Công bằng: bảo đảm phân bố đều về trách nhiệm và lợi ích của
đối tượng tham gia nghiên cứu, nghiên cứu viên, nhà sản xuất, của cá nhân cũng
như của xã hội. Tất cả các nghiên cứu YTCC cần được hội đồng đạo đức y sinh học
xem xét và thông qua trước khi thực hiện. Việc tập huấn về đạo đức nghiên cứu
cho các nghiên cứu viên là hết sức cần thiết. Các hội đồng đạo đức thuộc các
trường đại học, viện nghiên cứu cũng cần được thành lập, kiện toàn và phát
triển.
Để
hội nhập quốc tế tốt hơn, các nghiên cứu YTCC ở nước ta cũng phải đảm bảo các Chuẩn
mực quốc tế về cách thức triển khai và về hình thức báo cáo báo cáo.
Chúng ta cần tham khảo và áp dụng các chuẩn mực quốc tế về báo cáo các công
trình nghiên cứu khoa học. Có thể kể đến bảng kiểm STROBE (The Strengthening
the Reporting of Observational Studies in Epidemiology) dùng để đánh giá các
nghiên cứu quan sát, bảng kiểm CONSORT (Consolidated Standards of Reporting
Trials) dùng để đánh giá các nghiên cứu can thiệp, bảng kiểm SAMPL (Statistical
Analyses and Methods in the Published Literature) dùng đề đánh giá khía cạnh
thống kê trong các công trình nghiên cứu…Các bảng kiểm chuẩn quốc tế này cần
được nghiên cứu, điều chỉnh và đưa vào áp dụng tại Việt nam.
Trong
quá trình hội nhập quốc tế, Xuất bản quốc tế (XBQT) có ý nghĩa
cực kỳ quan trọng. Đây là cơ sở để chúng ta tăng cường việc trao đổi bằng chứng
khoa học với các đối tác quốc tế và qua đó khẳng định vị thế khoa học của bản
thân các nhà khoa học, các trường đại học, các cơ quan nghiên cứu và của nền
khoa học Việt nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, hiện số lượng các XBQT
tế tại Việt nam chưa tương xứng với tiềm năng của các nhà khoa học nước
ta.
Trong
thời kỳ hội nhập quốc tế, các nhà khoa học nói chung và các nghiên cứu viên thuộc
lĩnh vực YTCC nói riêng cần nhận thức được tầm quan trọng của XBQT. Các nghiên
cứu cần đáp ứng được các tiêu chí đã đề ở trên, bao gồm chủ đề xác đáng, thiết
kế nâng cao, đảm bảo nguyên tắc đạo đức và có hình thức báo cáo phù hợp với
chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, Chính phủ, các Bộ, ngành và các trường đại học
và các cơ quan nghiên cứu cần có các chiến lược hỗ trợ phát triển XBQT.
Tại
Trường Đại học Y tế công cộng đã và đang áp dụng nhiều hình thức phát
triển XBQT thông qua việc phối hợp với một số tạp chí quốc tế để xuất bản các
số chuyên đề (special issue) về các vấn đề nghiên cứu thế mạnh của Trường, mời
chuyên gia quốc tế và trong nước đào tạo, huấn luyện trực tiếp nâng cao năng
lực XBQT của các nghiên cứu viên, tổ chức các hội thảo chuyên đề về các vấn đề
chuyên môn, cũng như hỗ trợ phí xuất bản cho các nghiên cứu viên của Trường….
Bên
cạnh đó, để hội nhập quốc tế tốt hơn, các nhà khoa học cần tích cực tham gia
các hội nghị, hội thảo và diễn đàn khoa học quốc tế để chia sẻ thông tin, học
hỏi kinh nghiệm, kết nối, xây dựng và phát triển các hợp tác nghiên cứu với các
nhà khoa học trong khu vực và trên thế giới.
Hiện
có nhiều hội nghị khoa học có uy tín trong khu vực như Hội nghị về YTCC các
nước Châu Á, Thái Bình Dương (Asia Pacific Conference on Public
Health), Hội nghị về YTCC tại các nước thuộc tiểu vùng sông Mekong (Conference
On Public Health Among Greater Mekong Sub- Regional Countries) và quốc tế
như Diễn đàn toàn cầu về nghiên cứu hệ thống y tế (Global Symposium On
Health Systems Research)… Các nhà khoa học thuộc chuyên ngành YTCC cũng nên tìm
hiểu và tham gia các mạng lưới có liên quan khác trong khu vực và trên thế giới
như Diễn đàn sức khỏe Châu Á (Health Space Asia), Mạng lưới theo dõi nhân khẩu
học và sức khỏe quốc tế (INDEPTH)… Để tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại,
việc tham gia các diễn dàn khoa học về YTCC cũng có thể được thực hiện với sự
trợ giúp của công nghệ thông tin như Teleconference, Video conference…
Việt
Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình và không còn nhiều các nguồn
tài trợ không hoàn lại cho các chương trình, dự án YTCC (bao gồm cả tài trợ cho
các nghiên cứu) từ các nhà cơ quan tổ chức quốc tế như trước đây. Vì vậy, chủ
động tìm kiếm các nguồn kinh phí nghiên cứu được coi là nhiệm vụ quan trọng
hàng đầu đối với việc duy trì và phát triển nghiên cứu YTCC tại Việt nam. Các
nhà khoa học cần thành lập các nhóm nghiên cứu, liên hệ và phổi hợp với các nhà
khoa học từ các cơ quan tổ chức quốc tế đấu thầu các dự án nghiên cứu quốc tế.
Bản thân các trường đại học, các viện nghiên cứu của Việt Nam cũng cần dành ra
các khoản kinh phì từ ngân sách của chính cơ quan mình để đầu tư cho nghiên
cứu. Như vậy, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, nguồn kinh phí dành cho các
nghiên cứu về YTCC cần phải được đa dạng hóa, kết hợp hiệu quả giữa nội lực với
sự hỗ trợ bên ngoài.
Như
vậy, có thể thấy, hội nhập quốc tế đã và đang tạo ra rất nhiều cơ hội để Việt
Nam có nâng tầm trình độ khoa học và công nghệ trong nước, trong đó có nghiên cứu khoa
học trong lĩnh vực y tế công cộng. Hội nhập quốc tế cũng đòi hỏi các
nhà khoa học và các nhà quản lý YTCC đổi mới nhận thức và chiến lược phát triển
nghiên cứu khoa học. Các công trình nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực YTCC cần
được phát triển lên một tầm cao mới, cần đặt trọng tâm vào việc xác định và
giải quyết các vấn đề sức khỏe toàn cầu, áp dụng các thiết kế nghiên cứu hiện
đại, tuân thủ triệt để nguyên tắc đạo đức, đảm bảo các chuẩn mực quốc tế về
cách thức triển khai và hình thức báo cáo báo cáo…
0 nhận xét:
Đăng nhận xét